انواع روش های خشک کردن چوب
چرا چوب باید قبل از استفاده خشک شود؟
چوب بعد از اینکه از درخت جدا شد باید فرآیند خشک شدن را طی کند تا قابل استفاده شود. اگر بدون خشک کردن از چوب استفاده شود عواقب بسیار بدی به دنبال خواهد داشت. چوب تازهبه دلیل داشتن میزان خیلی زیادی آب، اندازه آن بعد از خشک شدن تغییر کرده و کوچک تر می شود و کار انجام شده با آن خراب خواهد شد.
همین علت چوب تازه قطع شده تا زمانی که خشک نشود کاربرد چندانی در هیچ جایی ندارد. البته خشک کردن چوب خود یک فرایند بسیار پیچیده است و فقط افراد متخصص و کاربلد و باتجربه قادر به خشک کردن چوب بدون آسیب به آن هستند.
انواع روش های خشک کردن چوب
چوب تازه قطع شده و الوار خام برای هیچ استفاده ای مناسب نیست. چوب تازه قبل از اینکه از درخت قطع شود برای اینکه خود را با شرایط محیط زیست خود مطابقت دهد مایعات جذب می کند و از این طریق نیز املاح معدنی را از زمین می کشد و رشد می کند.
زمانی که درخت قطع شود میزان خیلی زیادی آب و مایعات درون سلول های طویل خود دارد. حالا اگر این درخت به حال خود رها شده و رطوبت خود را از دست بدهد آب رفته و کوچک تر می شود، ترک می خورد و از شکل اولیه خود تغییر حالت می دهد. این چوب خشک برای کارهای مختلف ساخت و ساز و دکوراسیون چوبی مناسب نیست و بیشتر برای آتش زدن در شومینه مناسب خواهد بود.
به همین جهت است که چوب تازه قطع شده باید به روش های به خصوصی خشک شود تا ضمن از دست دادن رطوبت اضافه تغییر شکل و حالت ندهد و ترک نخورد. دو روش متعارف خشک کردن چوب یکی خشک کردن به روش طبیعی و در فضای باز و دیگری خشک کردن مصنوعی و در کوره است. هر کدام از این روش ها مزایا و معایب خود را نیز دارند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
خشک کردن چوب به روش طبیعی و در فضای باز
بعد از اینکه الوارها به کارخانجات چوب آورده می شوند ابتدا و قبل از اقدام به خشکاندن، آنها را از نظر نوع و گونه چوب جدا می کنند. هر نوع چوب سطح متفاوتی از رطوبت را دارد و بنابراین هر کدام باید به میزان خاصی رطوبت از دست بدهند. سپس چوب ها را شروع به برش زدن می کنند. نوع برش های چوب برای کاربردهای مختلف فرق می کند یعنی به عبارت دیگر نوع برش چوب برای کفپوش با برش چوب برای دکوراسیون فرق می کند. بعد از اتمام عملیات برش چوب و الوار سبز هر نوع برش را به صورت مجزا کنار هم قرار می دهند تا خشک شوند.
روش خشک کردن چوب به صورت طبیعی زمان زیادی میبرد و به نوع چوب، تراکم، ضخامت و میزان رطوبت چوب بستگی دارد. این مدت زمان از چند ماه تا یک سال متغیر است. چوب های آماده خشک شدن را با فاصله روی هم قرار می دهند. این عملیات باید در فضای باز که جریان هوا مدام در چرخش است انجام می گیرد. برای جلوگیری از ترک خوردن چوب موقع خشک شدن، اطراف برش خورده چوب را با چسب یا صیقل می پوشانند. این کار را به این دلیل انجام می دهند تا رطوبت به صورت ناگهانی خارج نشده و باعث ترک خوردن چوب نشود. بعد از اینکه مراحل چسب زدن و روی هم قرار دادن چوب ها تمام شد، روی قسمت بالایی چوب ها را با یک پوشش نایلونی می پوشانند.
چوب ها هم در تمام مدت خشک شدن نباید با زمین تماس داشته باشند زیرا رطوبت زمین بر آنها تاثیر می گذارد. هر چند روز یکبار وضعیت چوب ها بررسی می شود و میزان رطوبت آنها با رطوبت سنج چک می شود.
نکته مهم راجع به خشک کردن چوب هم به روش طبیعی و هم به روش مصنوعی این است که چوب ها قبل از خشک شدن ابتدا وزن می شوند و میزان رطوبت آنها نیز چک می شود. بعد از خشک شدن باید به وزن خاصی برسند تا معلوم شود مراحل خشک کردن چوب با موفقیت تکمیل شده و نوبت به فرستادن آنها به فروشگاه ها رسیده است.
مزایای خشک کردن چوب به روش طبیعی
خشک کردن چوب به روش طبیعی دارای چند مزیت مهم است. یکی از مزایای آن این است که در آن از انرژی طبیعی استفاده می شود بنابراین به طبیعت آسیبی وارد نمی آید. چون عملیات خشک کردن چوب بدون نیاز به مصرف انرژی های گرانی مثل برق، گاز و بنزین صورت می گیرد؛ پس در هزینه ها نیز افزایش صورت نمی پذیرد و کارفرما می تواند هزینه هایش را برای مصارف مهم تری به کار بگیرد.
چوب های خشک شده به روش طبیعی از نظر استحکام نیز بهتر هستند و به همین جهت برای مصارف و طراحی های خارجی مثل درب، پنجره، حصار و امثال اینها به کار می روند. مراقبت و نگهداری از چوب های در حال خشک شدن به صورت طبیعی زیاد نیست و چک کردن آنها گه‌گداری برای مشاهده وضعیت و بررسی روند خشک شدن کافی است.
پس نتیجه می گیریم که صرفه جویی در مصرف انرژی، کم هزینه بودن، استحکام بیشتر چوب پس از خشک شدن و نیاز به مراقبت محدود از مزایای مهم روش خشک کردن چوب به صورت طبیعی است.
معایب روش خشک کردن چوب به صورت طبیعی
البته که خشک کردن چوب به این صورت معایبی هم دارد و یکی از آنها زمان بر بودن این عملیات خشک کردن است. این پروسه از چند ماه تا یکسال طول می کشد و بنابر این برای افرادی که به سرعت قصد بهره بری از چوب خود را دارند زیاد به صرفه نیست.
یکی دیگر از معایب این روش این است که رویه چوب در بیشتر مواقع ترک ترک می شود و به همین جهت برای مبلمان و دکوراسیون داخلی نمی توان از این چوب ها استفاده کرد. در حالتی که میزان خیلی زیادی چوب و الوار برای خشکاندن وجود داشته باشد استفاده از روش طبیعی بسیار سخت می شود زیرا ممکن است در صورت عدم توجه کافی به روند خشک شدن، چوب ها به صورت ناهماهنگ خشک شوند و بررسی آن همه چوب در آن واحد کار بسیار دشواری خواهد بود.
خشک کردن چوب به روش مصنوعی و در کوره
یک روش دیگر که نسبت به روش قبلی با سرعت بیشتری انجام می شود خشک کردن چوب در کوره است. در این روش چوب ها بعد از برش و تقسیم بندی در یک جای دربسته که هوای گرم از هر جهت آن به صورت چرخشی در جریان است نگهداری می شوند.
این روش نسبت به روش قبلی کمی پیچیده تر و دشوارتر است. دمای فضای بسته باید به گونه ای باشد که روی چوب ها زودتر از بخش میانی خشک نشود زیرا اگر این اتفاق بیفتد، رطوبت حبس شده در داخل چوب سعی به خارج شدن کرده و باعث می شود چوب کاملا ترک بخورد و بی مصرف شود.
معمولا دمای کوره را روی نود درجه فارنهایت تنظیم می کنند. این روش مستلزم آن است که معاینه و بررسی روزانه بر کوره و بر چوب ها صورت بگیرد. این روش خشک کردن مصنوعی که نوع معمول خشک کردن مصنوعی چوب است گرما و انرژی زیادی را نیاز دارد زیرا نه تنها گرما را بازیابی نمی کند بلکه رطوبت حاصل از چوب را نیز با صرف انرژی زیاد تبخیر و به خارج از کوره می فرستد. دو نوع دیگر کوره برای خشک کردن چوب وجود دارد که یکی کوره رطوبت زدا و دیگری کوره خلأ است.
در کوره رطوبت زدا که بسیار هم از آن استفاده می شود گرما در خود کوره بازیافت می شود و رطوبت چوب به شکل آب و بدون صرف انرژی برای تبخیر استخراج می شود. برای کوره رطوبت زدا از انرژی برق استفاده می شود که با وجود گران تر بودن در مصرف انرژی مقرون به صرفه تر است و همچنین برای محیط زیست نیز بی خطر تلقی می شود زیرا آلودگی ایجاد نمی کند.
کوره خلأ نیز نوع دیگری از کوره های خشک کردن چوب است که در آن چوب ها در محیط خلأ قرار گرفته می شوند تا رطوبت آنها گرفته شود. این روش از دو روش قبلی گران تر است ولی مزیت مهم آن نسبت به دو نوع بالا سرعت زیاد خشک شدن چوب است.
مزایای خشک کردن چوب به روش مصنوعی
یکی از مزایای این روش سرعت بالای بهره برداری از چوب است. کنترل دمای کوره و دقت در تعیین رطوبت مورد نظر چوب از دیگر مزایای آن است. روش مصنوعی خشک کردن چوب نیز انواع مختلفی دارد که می تواند یک مزیت دیگر آن باشد.
کارفرمایان با توجه به بودجه و هزینه ای که برای خشکاندن چوب در نظر گرفته اند و همچنین میزان چوبی که دارند می توانند یکی از کوره ها را انتخاب کنند. چوب هایی که به روش مصنوعی و در کوره خشک می شوند برای ایجاد دکوراسیون داخلی مناسب تر هستند.
معایب خشک کردن چوب به روش مصنوعی
یکی از معایب این روش صرف هزینه بسیار زیاد برای خشک کردن چوب است. در کنار هزینه زیاد اگر از کوره مناسب استفاده نشود، خشک شدن چوب به همراه صرف انرژی زیاد و آلوده کردن محیط زیست خواهد بود. از دیگر معایب این روش نیاز به کنترل مداوم کوره هست و در صورت عدم توجه کافی خسارت بدی به چوب ها وارد می شود.
خشک کردن چوب در خانه
شاید برای شما پیش بیاید که درخت بزرگی که در حیاط شما وجود دارد را قطع کنید ولی ندانید که با آن چه کنید. شاید قرار دادن آن در یک گوشه حیاط که به تنهایی خشک شود و از آن برای سوزاندن و تهیه ذغال استفاده کنید ایده بدی نباشد. اما قطعا با خشک کردن صحیح آن می توانید استفاده های دیگری هم از آن داشته باشید و در تهیه دکورهای چوبی زیبا از آن بهره ببرید.
ابتدا با کمک یک اره برقی تنه درخت را به قطعات کوچک تر برش بزنید. حالا مقداری چسب را با آب مخلوط کنید و به قسمت های برش خورده چند لایه بمالید. اگر عجله ای ندارید می توانید چوب ها را با فاصله روی هم بچینید و چند ماه صبر کنید تا خشک شوند.
شما همچنین می توانید یک کوره در گاراژ منزل درست کنید به این روش که چند بخاری و پنکه در قسمت های مخالف گاراژ قرار دهید و چوب ها را همانجا طوری که هوای گرم بین تمام چوب ها در چرخش باشد قرار دهید. مراقب آتش سوزی باشید و احتیاط کنید. قبل از خشک کردن چوب آن را وزن کنید و هر روز این کار را مجدد تکرار کنید تا جایی که دیگر وزن چوب ها تغییری نکند.
برای قطعات چوب کوچکتر شما می توانید از فر گاز نیز به عنوان کوره استفاده کنید. بعد از خشک کردن چوب ها می توانید انواع دکورهای چوبی و دکوراسیون چوبی زیبا را بسازید و از آنها لذت ببرید.
عیب و نقص های ایجاد شده در چوب بعد از خشک شدن غیر اصولی
همانطور که قبلا نیز بیان کردیم اگر چوب به روش ناصحیح خشک شود در آن عیب و نقص هایی اغلب جبران ناپذیر ایجاد می شود.
کمانی شدن چوب که در نتیجه خشک شدن رویه قبل از مغز چوب است که در این حالت چوب به شکل یک کمان در می آید.
ساغری شدن چوب که در آن تو رفتگی در وسط ایجاد می شود و حاشیه طولی چوب ها رو به سمت داخل منحرف می شود. برای روشن شدن مطلب یک لوله را در نظر بگیرید که آن را از طول به دو نیمه تقسیم کنید. چوب ساغری شبیه به نیمه بریده شده لوله است.
چوب کندویی که مغز چوب به شکل کندوی عسل ترک ترک می خورد که در این حالت چوب غیرقابل مصرف می شود.
تاب خوردگی چوب که در آن چوب از قسمت های مختلف پیچ و تاب می خورد.
حالت های دیگری مثل شقه شقه شدن قسمت رویی چوب، تغییر رنگ و سخت شدن نیز در طی فرآیند خشک شدن چوب ممکن است اتفاق بیفتند. با برخی مشکلات مثل کمانی شدن و ساغری شدن می توان کنار آمد و در حین کار با میخ و بست آنها را صاف کرد ولی عیب هایی مثل کندویی شدن را نمی توان اصلاح کرد و این چوب ها برای سوزاندن و یا برای تهیه الوار درجه پایین به کارخانجات فرستاده